Wim Wenders’ın Chambre 666 belgeselinde, Steven Spielberg; Werner Herzog, Jean-Luc Godard, Yılmaz Güney ve daha birçok yönetmen sinema hakkında konuşuyor.
Hollywood’un en çok kazananlarından tutun bağımsızlara kadar 15 yönetmeni sırayla aynı odaya çektiğinizi ve herbirine aynı soruyu yönelttiğinizi hayal edin: Sinema, yok olmak üzere olan bir dil, ölmek üzere olan bir sanat dalı mı? 1982 senesinde, 35. Cannes Film Festivali esnasında Hammett filmiyle festivale konuk olan Wim Wenders’ın yaptığı tam olarak bu işte. Chambre 666, Wenders’ın festival boyunca, 15 yönetmenle 666 numaralı odada yaptığı ve 16mm bir kamera ile kaydettiği görüşmelerden oluşuyor. En içten ve en samimi cevapları alabilmek adına Wenders, her bir yönetmen için aynı kamera, aynı oda ve aynı ses sistemini kullanmayı tercih etmiş. 43 dakikalık belgesel, sinemanın büyük emektarların sanat dalının ta kendisi hakkındaki en dürüst fikirlerinden oluşuyor.
Forty Douce filminin yönetmeni Paul Morrissey, soruyu evet diye cevaplıyor “Sinemanın yolun sonunda olduğu çok açık. Roman uzun zaman önce öldü, insanlar bunun farkındalar. Şiir, yıllar önce yenik düştü. Tiyatro oyunları bazen varlar, bazen yoklar. Ve arada sırada bir film ortaya çıkıyor.” Televizyonun sinemanın yerini aldığı fikrine gelince, Morrissey televizyon izlemeyi film izlemeye tercih ettiğini itiraf ediyor. Roman ve şiir gibi sanat dallarının ölmesini güçlü karakterlere ihtiyaç duyuyor olmalarına bağlayan Morrissey, filmlerin artık güçlü karakterler yerine “yönetmen” denilen korkunç şeyleri ve görselliği kullandığını söylüyor. “En azından televizyon insanları kullanıyor. Televizyonda yönetmen yok.”
Yol filmiyle o sene Altın Palmiye’yi ilk kez Türkiye’ye getiren yönetmen Yılmaz Güney ise 666 numaralı odaya güvenlik sebebiyle gelemediği için ses kaydını gönderiyor. Hatırlayacağınız üzere Yılmaz Güney filmin senaryosunu cezaevindeyken yazmıştı. Bu yüzden Şerif Gören, o dönem var olan sıkıyönetim sebebiyle filmi tamamen gizli olarak çekip, makaraları bir arabanın bagajında Fransa’ya kaçırmıştı. İşin daha da ilginci Güney, tam da filmde tatil iznine çıkarak kaçan mahkumlar üzerinden anlattığı şekliyle bir tatil izninde hapishaneden kaçarak Fransa’ya geçmiş ve orada filmin kurgusunu yapmıştı. Hemen ardından Cannes’a başvuran film büyük bir sürpriz yaparak Costa Gavras‘ın Missing filmi ile birlikte Altın Palmiye’yi kazanmış ve Türk Sineması için bir milat olmuştu. En son Nuri Bilge Ceylan Kış Uykusu ile geçtiğimiz sene Altın Palmiye’yi kazanarak 34 yıl aradan sonra ödülü yeniden ülkemize getirdi. Aşağıda görmüş olduğunuz fotoğraf, Gavras ve Güney ödülünü aldıktan hemen sonra çekilmiştir.
Ses kaydından Güney, Wenders’in sorusunu sinemayı sanat olarak sinema ve endüstri olarak sinema şeklinde ikiye ayırıp “Sanat olarak sinema kitleleri anlatırken endüstri olarak sinema esas olarak parayı hesaba katar. Eğer sanat olarak sinema endüstri olarak sinemanın parayı getirme sorununa cevap veremiyorsa burada bir kopukluk ve bir değişme söz konusu olacaktır.” diyerek cevaplıyor soruyu. Türkiye sinemasını da gerici sinema hakimiyetinde olarak tanımlayan Güney, filizlenen bağımsız sinemanın ise sürekli olarak baskı altında oluşu ve yasaklanmak istenmesine de değiniyor.
O sene Cannes’da Fitzcarraldo filmi için bulunan Werner Herzog ise böyle bir soruyu ayakkabıları ayağındayken cevaplamayı reddederek ayakkabılarını çıkarıyor. Durumu sorulduğu biçim kadar dramatik bulmadığını söyleyen Herzog, film yapımcılarının ve film endüstrisinin filme ya mecbur olduklarını ya da filmden gözlerinin korktuğunu belirtiyor.
E.T. ile festivali kapayan Steven Spielberg, “Hollywood’daki film endüstrisinin geçmişi ve geleceği konusunda halen daha umutlu olan son insanlardanım.” diyor. “Filmlerin daha da büyüyeceğine inanmalıyım. Tabii ki, ekonomik sebeplerden ötürü küçülen filmler pahasına değil, çünkü hepimiz biliyoruz ki bugünlerde para az.”
Jean-Luc Godard, R.W. Fassbinder, Robert Kramer, Ana Carolina ve Michaelangelo Antonionu gibi, 1982 senesinde Cannes’da bulundan diğer yönetmenlerin sinema hakkında söylediklerini dinlemek isterseniz, Chambre 666 belgeseline aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Hazırlayan: Öykü Teoman
