Disney, mart ayında satın aldığı Fox’un eski filmlerinin sinema salonlarındaki gösterimlerine son veriyor. ABD’de eski filmleri gösteren sinema salonları bundan sonra Fight Club, Alien, Moulin Rouge! gibi sevilen filmleri gösteremeyecekler.
Disney’in mart ayında 71.3 milyar dolarlık dev bir anlaşma ile 21st Century Fox’un önemli bir bölümünü satın alması, sinema dünyasının geleceği ile ilgili bazı endişeleri de beraberinde getirmişti. En önemli rakiplerinden biri olan Fox’u satın alan Disney‘in adil rekabeti ortadan kaldıracak kadar büyümesinden endişe edilirken, bu anlaşmanın yetişkinlere yönelik filmlerin sayısında kayda değer bir düşüşe neden olacağı da o dönemde dile getirilen kaygılar arasındaydı. Nitekim böyle de oldu. Fox’tan devraldığı birçok projeyi rafa kaldıran Disney, aynı zamanda Fox çatısı altında küçük ve orta bütçeli filmler hazırlayan birçok stüdyoyu da ya kapattı ya da çalışanlarının önemli bir bölümünü işten çıkardı. Tüm bu yaşananlar Disney-Fox anlaşmasının sinema dünyasında yarattığı negatif etkiyi gözler önüne sererken, bu anlaşmanın beklenmedik bir etkisi daha olduğu ortaya çıktı.
Vulture tarafından yayınlanan bir haber, Disney’in Fox’a ait eski filmlerin sinema salonlarındaki gösterimlerine son verdiğini ortaya çıkardı. ABD’de sadece eski filmleri gösteren birçok sinema salonu bulunuyor. Yıl boyunca sinemaseverlere klasikleri beyazperdede izleme şansı sunan bu sinema salonları, Fox ile yaptıkları anlaşmalar ile Alien, Fight Club, The Princess Bride ve Moulin Rouge! gibi Fox filmlerini rahatlıkla izleyicilerine sunabiliyorlardı. Ancak son dönemde bu salonlara Fox’un eski filmleri verilmemeye başlandı. Bu yüzden bazı gösterimlerini iptal etmek zorunda kalan sinema salonu işletmecileri, Disney ile irtibata geçtiklerinde stüdyonun bundan sonra kâr amacı güden sinema salonlarına bu filmleri vermeyeceği cevabını aldılar.
Disney Fox Filmlerinin Gösterimini Durdurarak Vault Uygulamasının Bir Benzerine İmza Atıyor
Disney neden böyle bir karar aldığı konusunda herhangi bir açıklama yapmazken, stüdyonun bu kararı, kendi filmleri içinde uyguladığı Vault (kasa) stratejisini Fox filmleri için de kullanmaya başladığı şeklinde yorumlandı. Disney Vault sistemi henüz dijital platformların ve fiziki medya satışlarının çok yaygın olmadığı bir dönemden günümüze gelen sistem. Disney, evde film izlemenin tek yolunun VHS kasetleri olduğu dönemde filmlerinin kasetlerini sadece belli bir süre için satışa sunuyor, bu süre dolduktan sonra ise bu filmleri Vault’a, yani kasaya kaldırıyordu. Kasaya kaldırılan filmlerin birkaç yıl boyunca satışa sunulmaması, izleyicilerin çıkan bir filmi hemen alması için oldukça etkili bir yöntem olmuştu.
Filmlere erişimin bu kadar kolay olduğu bir dönemde Disney’in VHS kaset günlerine ait bir sistemi uygulamaya koyması ilk bakışta oldukça tuhaf dursa da, aslında stüdyonun bu sistemi daha modern bir yayın stratejisinin parçası olarak kullanmaya niyetli olduğu anlaşılıyor. Zira Disney’in Fox’u satın alma nedenlerinin başında stüdyonun zengin bir film ve dizi seçkisine sahip olması geliyordu. Bildiğiniz gibi Fox anlaşmasının ardından Hulu’yu kontrol eden şirket hâline gelen Disney, önümüzdeki ay da yeni dijital platformu Disney+’ı açacak. Bu platformlarda kullanıcılara zengin bir içerik seçkisi sunmak için Fox’un film ve dizilerinden faydalanmayı planlayan Disney’in sinema salonlarındaki gösterimleri de bu yüzden durdurmuş olabileceği söyleniyor. Böylece Fight Club, Alien, Moulin Rouge! gibi sevilen filmleri izlemek isteyen sinemaseverlerin ilk adresi, eski filmleri gösteren sinema salonları değil, Disney’in dijital platformları olacak.
Her na kadar bu karar stüdyo için mantıklı bir hamle olsa da, sinemaseverler için önemli bir kayıp anlamına geliyor. Çünkü özellikle ABD’de eski filmleri gösteren sinema salonları sinema kültürünün önemli bir parçasını oluşturuyor. Öyle ki bu tarz sinemalarda bazı filmlerin gösterimleri kapalı gişe oynayacak kadar fazla ilgi çekebiliyor. Disney’in bu hamlesi ise bu kültürü yaşatan işletmelerin işini çok daha zor hâle getiriyor. Görünen o ki Disney-Fox anlaşması, sinema dünyası için ilk başta öngörülemeyen bir kayba daha zemin hazırlamış.
