Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi – Portrait of a Lady on Fire, gerek Céline Sciamma‘nın sinemada “kadın bakışı”na yeni anlamlar kazandıran müthiş yönetimi, gerekse başrol oyuncuları Adèle Haenel ve Noémie Merlant‘ın etkileyici performanslarıyla, sinemaseverleri derinden etkileyen modern bir başyapıt. Çıkışının üzerinden iki yıl geçmiş olmasına rağmen pek çoğumuzun üzerindeki etkisini koruyan film, 1760 yılında izole bir adada geçiyor ve manastırdan yeni ayrılan Héloïse ile onun düğün portresini yapması için görevlendirilen Marianne’in hikâyesini anlatıyor. Marianne’in, gönülsüzce evlenmek üzere olan Héloïse’in portresini onun haberi olmadan yapması gerekiyor. Marianne gizlice portresini tamamlaya çalışır, Héloïse ise özgür bir kadın olarak son günlerini geçirirken, bu iki kadın arasında beklenmedik bir yakınlık ve çekim doğuyor.
Portrait of a Lady on Fire Hakkında Mutlaka Bilinmesi Gereken 15 Detay
Hélène Delmaire Tabloları
Filmde Marianne tarafından çizilen tablolar, Fransız ressam Hélène Delmaire tarafından çizildi. Marianne karakterine hayat veren Noémie Merlant’a çekimler boyunca resim çizimi konusunda danışmanlık yapan Delmaire, aynı zamanda bu süreç boyunca günde 16 saat resim yaptı. Çünkü filmde gördüğümüz tabloların son hâlini alana kadarki her aşaması için ayrı bir tablo çizmesi gerekiyordu. Delmaire, filmdeki iki ana tablonun ikisinin de altı-yedi farklı versiyonunu çizdiğini söylüyor. Öte yandan filmdeki yakın çekimlerde resimleri çizerken gördüğümüz el de Delmaire’in eli.
Müzik Kullanılmamasının Sebebi
Portrait of a Lady on Fire’da dikkat çeken detaylardan biri de filmde müzik kullanılmaması. Céline Sciamma, seyircinin olayları karakterlerin perspektifinden deneyimleyebilmesi için filmde müzik kullanmamaya karar vermiş. Filmde de karakterlerin müziğe, sanata, güzelliğe erişimi kısıtlanmış durumda. Hatta Héloïse, Marianne’e bir gün müzik dinleme hayalinden söz ediyor.
Müzik kullanımı olmadığı için filmde müziğin karakterlerin ve kameranın hareketlerinden, sahnelerdeki koreografiden, ritim duygusundan doğması gerekiyor. Sciamma, bu amaç doğrultusunda karakterlerin birbirlerine doğru attıkları adımları bile sayayarak bir ritim duygusu yaratmaya çalışmış.
Héloïse Rolü Adèle Haenel İçin Yazıldı
Céline Sciamma, Héloïse rolünü yazarken aklında Adèle Haenel’in olduğunu açıkladı. Filmin çekimleri başlamadan önce anlaşarak ayrılmış olsalar da bir dönem birlikte olan Sciamma ve Haenel, daha önce de iki filmde birlikte çalışmıştı.
“Non possunt fugere“
Héloïse ve Marianne’in kadınların toplandığı şölene gittiği sahnede kadınların hep birlikte tekrarladıkları “non possunt fugere”, “uçamazlar” anlamına gelen Latince bir ifade. Aynı sözler filmin kapanış jeneriği sırasında da duyuluyor. Bu sahnede kullanacak bir şarkı, bir melodi arayan Sciamma, dönemin eserlerinde istediği gibi bir melodi bulamıyor. Bunun üzerine filmde duyduğumuz bu melodiyi kendisi yazıyor. Sözlerini de Latince yazmayı tercih ediyor. Sciamma, “Non possunt fugere” (“uçamazlar”) ifadesini, Nietzsche’nin “Ne kadar yükseğe çıkarsak, uçamayanlara o kadar küçük görünürüz.” sözünden türetmiş.
Öte yandan Sciamma, bu şarkının kadınlarca söylendiği sahneyi ve gece sahilde geçen tüm o sekansı bir ateşin etrafına dizilmiş kadınlarla çekerken, cadı betimlemelerini çağrıştırmak istediklerini söylüyor: “Kadınlar toplanıyorlar sadece, arkadaşlıklarını yaşıyorlar, bilgi paylaşıyorlar; zeki kadınlar, doktorlar ya da her neyse, içiyorlar. Soğuk olduğu için ateş var ve belki uyuşturucu kullanabilirler, bilirsin işte, onlar uçuyorlar.”
Portrait of a Lady on Fire Sergisi
İlk başta Adèle Haenel’e filmdeki karakterinin yer aldığı tabloları alabileceğinin sözü verilmişti. Ancak daha sonra bu tabloların dünyanın dört bir yanında sergilenmesine karar verildi. Hélène Delmaire’in film için çizdiği tablolar, ilk olarak 2019’un eylül ayında Paris’teki Galerie Joseph’te sergilendi.
8K Kameralar Kullanıldı
Céline Sciamma ve görüntü yönetmeni olan Claire Mathon, her ne kadar bir dönem filmi olsa da Portrait of a Lady on Fire’ın modern bir görünüme sahip olmasını ve renklerin olabildiğince dinamik gözükmesini istiyordu. Bu yüzden 35mm film yerine dijital tercih edildi ve çekimlerde 8K kameralar kullanıldı. Mathon, 18. yüzyılın görünümünü yeniden icat etmek, bugünkü gerçekliğimize uygun şekilde geliştirmek istediklerini söylüyor.
38 Günde Çekildi
Filmin 2018’in ekim ayında başlanan çekimleri toplam 38 gün sürdü. Yaklaşık 5 milyon euro bütçeyle çekilen filmin çekimleri Saint-Pierre-Quiberon, Brittany’de ve Seine-et-Marne’daki eski bir şatoda gerçekleşti. Büyük ölçüde orijinal hâliyle korunmuş bu şatoda çekil yapılması, film ekibinin oldukça dikkatli davranmasını ve şatoya zarar vermemek için bazı şeylerden kaçınmalarını gerektirdi.
Işık Kullanımı
Bu şatoya zarar vermeye kaygısı, özellikle ışıklandırma ekipmanlarının kurulumu konusunda ciddi engeller yarattı. Görüntü yönetmeni Claire Mathon, bu engelleri aşmak için çareyi iç mekânda geçen çekimleri dışarıdan aydınlatmakta buldu. Şatonun içinde geçen sahnelerde ışıklar pencerelerin dışına yerleştirildi. Sciamma, içeride hiç bir ışık olmamasına rağmen ışıklandırmanın bu kadar doğru olmasını “büyülü” olarak tanımlıyor ve sanki ışık karakterlerden geliyormuş gibi hissettiğini söylüyor.
Adèle Haenel, Hélène Delmaire İçin Modellik Yapmadı
Gönülsüzce de olsa portresi için modellik yapmayı kabul eden Héloïse karakterine hayat veren Adèle Haenel, gerçekte sürekli hareket hâlinde olmayı sevdiği için modellik yapmaktan hiç haz etmiyordu. Bu yüzden filmdeki tabloları için Hélène Delmaire yapmadı, bunun yerine çizim sırasında kullanılan fotoğraflar için kamera karşısına geçti.
Sciamma İlham Perisi Kavramını Yıkmak İstiyor
Céline Sciamma, bu filmle ilham perisi (muse) kavramını ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Genelde sessizce duran, güzel bir kadın olarak algılanan “ilham perisi” ifadesinin kadınların sanat dünyasındaki rolünü gizlemek için kullanıldığını düşünüyor. Çünkü Sciamma’ya göre ressamlar için poz veren modeller de eserin yaratım sürecinde doğrudan rol alıyor. Çizimin yapıldığı odadaki iki beyinden biri olarak çoğu kez bu süreçte sanatçıya yol gösteriyor.
Sciamma Filmi Bir Aşk Hikâyesi Olarak Görmüyor
Her ne kadar son yıllarda çekilmiş en iyi aşk filmlerinden biri olarak değerlendirilse de Céline Sciamma bunu aşk filmi olarak görmüyor. İlk başta bir hikâyesi anlatmak istediğini, fakat zamanla filmin farklı bir yöne evrildiğini söylüyor. Film, aşkın mutluğu kadar beraberinde getirdiği kafa karışıklığı ve tereddüde de odaklanıyor. Sciamma ayrıca o anda geçen bir aşk hikâyesi anlatmanın yanında, solup gitmiş aşkın hatırasını da ekrana taşıyor. Günün sonunda Portrait of a Lady on Fire, aşkın mutluluğu ve kaçınılmaz faniliği üzerine bir film.
Henry James Romanına Gönderme
Filmin Türkçedeki adı olan Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi, aslında orijinal isminin (Portrait de la jeune fille en feu) oldukça doğru bir çevirisi. Ancak filmin ismi İngilizceye çevrilirken “Portrait of a Young Girl on Fire” olarak değil, “Portrait of a Lady on Fire” olarak çevrildi. Uluslararası pazara da bu isimle sunuldu. Henry James’in sinemaya da uyarlanan “Portrait of a Lady” adlı klasik romanına bir gönderme yapmak için filmin isminde böyle bir değişiklik yapıldığı tahmin ediliyor.
Cannes Film Festivali’nden İki Ödülle Döndü
Portrait of a Lady on Fire, dünya prömiyerini yaptığı 72. Cannes Film Festivali’nden iki ödülle döndü. Céline Sciamma, En İyi Senaryo ödülünün sahibi olurken, film Kuir Palmiye’ye de layık görüldü. Böylece ilk kez kadın yönetmenin yönettiği bir film bu ödülün sahibi oldu.
Oscar Aday Adayı Olarak Seçilmedi
Film, dünya prömiyerini yaptığı Cannes Film Festivali’nde beğeniyle karşılanmış ve iki ödüle layık görülmüş olsa da, Fransa’nın Oscar aday adayı olarak seçilmedi. Fransa tercihini Les misérables’den yana kullandı. Les misérables, Oscar adaylığı almayı başardı, ancak Oscar’ı kazanan film Parasite oldu. O yıl Cannes’da da Altın Palmiye’nin sahibi Parasite olmuştu.
Pek Çok Ülkede Daha Vizyona Girmemişken The Criterion Collection’a Alındı
Portrait of a Lady on Fire, The Criterion Collection’ın özenle hazırlanan seçkisine dâhil edilen az sayıdaki modern yapım arasında yer alıyor. Roma ve The Irishman gibi bazı modern yapımlar da bu seçkin grupta yer alıyor, ancak Portrait of a Lady on Fire daha pek çok ülkede vizyona bile girmemişken The Criterion Collection’a alınmasıyla bu filmlerden ayrışıyor.
Kaynak: IMDb, ScreenRant, IndieWire
